Vandaag, 8 september 2022, is de start van de Week van Lezen en Schrijven. Daarom starten wij vandaag met een boekentip: Socrates op Sneakers van Elke Wiss.
Goede vragen stellen mag dan moeilijk zijn, belangrijk is het ook. Sterker nog, voor succesvolle communicatie is het stellen van goede vragen ronduit onmisbaar. Succesvolle communicatie is altijd belangrijk, maar als communicatieadviseur kom je daar zeker niet onderuit.
Het stellen van goede vragen helpt je je gesprekspartner (en zijn of haar acties) beter te begrijpen. En het helpt je problemen en cases beter te begrijpen, wat zich vertaalt in de kwaliteit van je advies. In het boek Socrates op Sneakers geeft theatermaker en praktisch filosoof Elke Wiss uitleg en tips voor het stellen van goede vragen met Socrates (en andere filosofen) als inspiratiebron. Ik geef je een korte overview.
Allereerst: waarom Socrates?
Socrates stelde vragen. Veel vragen. En oefening baart kunst: hij was een meester in het stellen van vragen. Een belangrijk uitgangspunt van hem was: “Ik weet dat ik niets weet”. Een houding die tegenwoordig nogal schaars is geworden. Maar wel de basis voor nieuwsgierigheid en verwondering, voor het stellen van goede vragen.
Dat is ook gelijk de kern: goede vragen stellen is geen truc. Er is geen standaard “template” van vragen dat je kunt volgen. Het is een houding die je aanneemt. Met als basis nieuwsgierigheid en verwondering. Als een ander iets vertelt, schieten we vaak in de “oordeelmodus”: we keren naar binnen en vragen ons af wat we ervan vinden. We denken aan vorige week, waar we een soortgelijke situatie hebben meegemaakt. Hoe had ik dat ook alweer opgelost? O ja, zo, dat moet *gesprekspartner* ook doen, maar zonder die fout te maken, o ja, die fout... Nu, inmiddels ben je niet meer aan het luisteren. Je bent vertrokken naar je eigen belevingswereld. Terwijl de belevingswereld van je gesprekspartner misschien wel totaal anders is. En de situatie ook.
Ook als communicatieadviseur – sterker nog, voor waarschijnlijk iedereen in een adviserende rol – is dit een valkuil. Een opdrachtgever vertelt over een bepaald probleem dat ze ervaren binnen een organisatie, en je gedachten schieten gelijk naar een soortgelijk probleem van een andere organisatie waarbij je betrokken was. Dag, open blik! De kunst is om de gedachte even te parkeren en bij het probleem van de opdrachtgever te blijven. Misschien zit de organisatie namelijk wel heel anders in elkaar, hebben ze andere wensen en doelen of willen ze gebruikmaken van andere middelen. Daar kom je minder snel achter wanneer je het probleem bekijkt door een gekleurde bril. Pak de vorige case er dan na de verdieping (na die talloze goede vragen ;)) weer bij. Check dan of er gelijkenissen zijn en hoe je de kennis die je daar hebt vergaard nu opnieuw kan inzetten.
In de praktijk
Doorvragen (ook als het overbodig lijkt!)
Dat doorvragen goed en belangrijk is, is geen verrassing voor de meeste mensen. Maar toch wordt het (te) weinig gedaan. Doorvragen is namelijk niet alleen nuttig wanneer je iets niet begrijpt of meer uitleg wil. Het is óók nuttig wanneer je denkt het wel te begrijpen. Het keyword hierbij is “denkt”. Stel, morgen hoor ik deze uitspraak: “Vragen stellen is moeilijk”. Mijn eerste reactie is “ja, inderdaad, vertel mij wat, ik heb er een hele blog aan gewijd”. Logische uitspraak, doorvragen is niet nodig. Of toch wel? Ik denk het te snappen, maar misschien heeft degene die het zei een totaal andere achterliggende gedachte. Misschien heeft diegene last van sociale angst; dat maakt vragen stellen ook moeilijk, maar om een totaal andere reden. Ervan uitgaan dat je een ander begrijpt omdat deze een uitspraak doet die in lijn ligt met je eigen opvattingen is voorbarig.
Ook gesloten vragen zijn welkom
Eén van de eerste dingen die je leert wanneer je te maken krijgt met interviewen: open vragen zijn heilig. En gesloten vragen? Graag zo min mogelijk. Maar voor de voortgang van een gesprek is een gesloten vraag een prima hulpmiddel. Een gesprekspartner die lang van stof is, een gesprek dat enorm uitloopt (en je moet net even dat kleine stukje informatie hebben...), of je wil alleen even iets checken: gesloten vragen maken het leven een stuk makkelijker. Daarnaast zijn er verschillende gesloten vragen die juist een startpunt kunnen zijn voor een verdiepend gesprek. Moet je (als organisatie) altijd eerlijk zijn? Is groei (als organisatie) altijd iets goeds?
Groeien in het stellen van vragen is in ieder geval altijd iets goeds (vinden wij). Met een nieuwsgierige blik, een dosis verwondering en je oordelen ergens in een kast achter slot en grendel kom je al een heel eind. Socrates op Sneakers is een goed beginpunt om je te verdiepen in de techniek van het goede vragen stellen. Het biedt zowel achtergrondinformatie als tips en tricks, allemaal met een filosofische insteek (dat moet ook wel wanneer je Socrates in je titel verwerkt). Die insteek maakt wel dat het boek niet altijd even praktisch is; sommige oefeningen/stappen zul je niet zo snel uitvoeren, zeker niet in het bedrijfsleven. Daar moet je wel doorheen kunnen lezen. Het boek bevat in ieder geval genoeg wijze lessen om het de moeite waard te maken.
N.b. Dit zijn mijn interpretaties van het boek Socrates op Sneakers! Koop vooral je eigen exemplaar om er je eigen draai aan te geven. (Niet gesponsord, trouwens).
Laura van den Berg is junior communicatieadviseur bij KOROKI Communications
Kommentare